TẮM ĐÊM và ĐỘT QUỴ

Bạn có hay nghe ai đó nói với bạn rằng: “Đừng có tắm khuya nữa, coi chừng đột quỵ đó.” “Tắm đêm là đột quỵ đó nghe chưa.” Hoặc mang tính học thuật hơn một xíu là: “Tắm đêm làm tăng nguy cơ đột quỵ.”

Kết luận này là có đúng không?

Và bạn nghĩ thông tin này đúng hay sai? Trước khi bạn có kết luận, mình nhờ bạn tự trả lời các câu hỏi này trước nhé?

• Tắm khuya/ tắm đêm cụ thể là vào thời điểm nào trong ngày. Sau 7h, 8h, 9h hay 10h tối? Tắm trong khoảng khung giờ nào sẽ làm tăng nguy cơ đột quỵ.
• Tắm khuya/ tắm đêm ở đây là tắm với nước nóng hay lạnh, nhiệt độ nước trong khoảng bao nhiêu sẽ tăng nguy cơ đột quỵ, hay chỉ cần tắm khuya là tăng nguy cơ rồi.
• Tắm khuya/ tắm đêm vào mùa nào trong năm sẽ làm tăng nguy cơ đột quỵ hay bất kì mùa nào trong năm nguy cơ cũng như nhau, không phụ thuộc vào nhiệt độ môi trường/ thời tiết.
• Tắm khuya hay tắm đêm tăng nguy cơ đột quỵ trên nhóm đối tượng nào? Với nhóm có sẵn bệnh lý nền như tim mạch, đái tháo đường, huyết áp …. hay tăng nguy cơ với cả nhóm người khỏe mạnh không có bệnh lý nền.

Sau khi tự trả lời hết những câu hỏi này, bạn còn cảm thấy câu nói “Tắm đêm/ tắm khuya làm tăng nguy cơ đột quỵ.” chính xác nữa không?

Báo chí online nói gì về điều này?

Để làm rõ hơn, mình đã thử google từ khóa tắm đêm và nhận ra những gợi ý tìm kiếm hàng đầu đều liên quan đến đột quỵ. Chứng tỏ rằng mọi người đều quan tâm đến vấn đề này đồng thời mối liên hệ giữa tắm đêm và đột quỵ đã trở thành sự thật hiển nhiên trong cộng đồng.

Những kết quả tìm kiếm hàng đầu:

Chỉ mới đọc tiêu đề các bài viết từ các trang uy tín, chúng ta có thể bị ngộ nhận tắm đêm dễ dẫn tới đột quỵ nên mình đã đi vào đọc kĩ từng bài, xem các chuyên gia y tế nói gì nhé.

Sự thật đằng sau thông tin “Tắm đêm tăng nguy cơ đột quỵ” là gì?

Thực tế, bản chất của niềm tin này không phải ở việc tắm vào thời gian nào mà là sự chênh lệch giữa nhiệt độ môi trường và nhiệt đô cơ thể khi tắm. Việc thay đổi nhiệt độ đột ngột, đặc biệt khi tiếp xúc với nước lạnh sẽ gây co mạch, cản trở sự lưu thông ở máu và có thể gây “tắc mạch máu não” ở những bệnh nhân có sẵn các bệnh lý nền như xơ vữa mạch máu, tăng huyết áp, đái tháo đường …. Hoặc khi môi trường đang lạnh, tắm nước quá nóng có thể gây giãn mạch máu đột ngột dẫn tới vỡ mạch ở những bệnh nhân có sẵn bệnh lý nền mà mạch máu kém bền sẵn, ví dụ phình động mạch não ….

Còn đối với người bình thường, hoàn toàn khỏe mạnh, việc co mạnh hay giãn mạch ở các mạch máu ngoại biên do tắm khuya không thể gây tắc mạch máu được (mình nhắc lại là tắm hàng ngày, không phải các thử thách tắm bằng nước đá đóng băng hay nước nóng này kia nha).

Vì sao có nhiều người tin “Tắm khuya làm tăng nguy cơ gây đột quỵ” như vậy?

Đối với mình, luận điểm này đã mắc các lỗi ngụy biện sau:

1/ Ngụy biện đánh tráo khái niệm ( intentional fallacy)

Thay vì bản chất của vấn đề là “Sự chênh lệch lớn giữa nhiệt độ cơ thể khi tắm và nhiệt độ môi trường làm tăng nguy cơ đột quỵ” luận điểm này dùng khái niệm “Tắm đêm/ Tắm khuya” để thay thế. Trong khi hai khái niệm này không tương đương nhau.

Điều này rất nguy hiểm vì gây ra sự hiểu nhầm lớn đối với người đọc. Thay vì sau khi đọc xong, chúng ta cần điều chỉnh nhiệt độ nước khi tắm cho phù hợp với nhiệt độ môi trường, tránh gây ra tình trạng sốc nhiệt thì chúng ta lại thay đổi thời điểm tắm.

2/ Ngụy biện khái quát hóa vội vã (hasty generalization)

Trong bài viết của baochinhphu.vn tại đây chúng ta có thể thấy rõ lỗi này. Lấy ví dụ về 2 trường hợp cụ thể bị đột quỵ sau khi tắm để kết luận tắm là nguyên nhân gây đột quỵ. Trong khi thực tế, đột quỵ có thể xảy ra bất cứ thời điểm nào như: sau khi ăn, trong lúc ngủ, đang làm việc, đang đi đường, đang nghỉ ngơi ….. Thời điểm gặp đột quỵ chỉ là ngẫu nhiên, nó không phải là bằng chứng khẳng định việc vừa làm trước đó là nguyên nhân dẫn đến đột quỵ.

3/ Ngụy biện kết luận ẩu (jumping to conclusions)

Chưa có bất cứ nghiên cứu khoa học nào chứng minh “Tắm khuya gây ra đột quỵ” nhưng đã vội vã kết luận. Y học là môn khoa học dựa trên thực nghiệm và chứng cứ, không phải dựa trên niềm tin của số đông.

4/ Ngụy biện hái quả anh đào (Cherry picking fallacy).

Kết luận đã hoàn toàn phớt lờ đi sự thật quan trọng nhất “tăng nguy cơ đột quỵ trên nhóm đối tượng có sẵn BỆNH LÝ NỀN.” Ai cũng biết, bị các bệnh lý nền liên quan đến huyết áp, tim mạch, đái tháo đường … thì nguy cơ đột quỵ cao dù có làm gì đi chăng nữa, nếu nói rõ vậy thì đã không thể thu hút được dư luận. Người đưa tin chỉ thống kê trên nhóm đối tượng có bệnh lý nền, sau đó giấu thông tin này đi và kết luận chung khiến người đọc hiểu rằng ai tắm đêm cũng tăng nguy cơ đột quỵ.

…..

Vậy sau khi đọc hết bài viết này đến đây, bạn có muốn biết bản thân cần làm gì để phòng ngừa đột quỵ hay không?

1/ Tầm soát sức khỏe định kì, để kiểm tra các bệnh lý nền liên quan như: huyết áp, tim mạch, đái tháo đường … để kịp thời phát hiện ra các yếu tố nguy cơ và phòng ngừa sớm.

2./ Duy trì lối sống lành mạnh: ăn nhiều rau xanh, uống đủ nước, tập thể dục 30 phút mỗi ngày …..

3/ Liên quan đến niềm tin tắm đêm: không để chênh lệch nhiệt độ môi trường và nhiệt độ cơ thể cao quá. Mới đi nắng/ lạnh về nên nghỉ ngơi để cơ thể làm quen với điều kiện nhiệt độ phòng khoảng 25 – 30 độ C. Tắm nước ấm vừa phải, tránh sốc nhiệt.

Cảm ơn bạn vì đã đọc bài viết của mình đến đây. Chúc các bạn luôn khỏe mạnh và sáng suốt!